ژل رویال چیست؟ ۱۴ مورد از خواص ژل رویال و عوارض آن

ممکن است شما هم به واسطه دوستان یا نزدیکان خود در مورد خواص ژل رویال برای درمان بیمارهایی نظیر دیابت، سرطان، ام اس، بیماری های قلبی عروقی، مشکلات پوستی و… چیزهایی شنیده باشید. یا اینکه صرفا اسم ژل رویال را شنیده اید و کنجکاوید تا بدانید واقعا ژل رویال چیست و چگونه تولید می‌شود. در این مطلب قصد داریم تا با یک نگاه دقیق و علمی به بررسی سوالات زیر بپردازیم.

ژل رویال چیست

ژل رویال که به آن ژل سلطنتی، شاه انگبین، رویال ژل و ژل زنبور عسل نیز گفته می‌شود، در کنار عسل و گرده گل از مهمترین فرآورده‌های زنبور عسل به شمار می‌رود. که داری خواص بی‌نظیری چه از نظر درمانی و چه از نظر تقویتی و زیبایی است.

به طور کلی زنبور عسل ژل رویال را به دو منظور تولید می‌کند. اول اینکه ژل رویال ماده‌ی غذایی اصلی برای پرورش لاروها (نوزدان زنبور) در ۳ روز ابتدایی است و دوم اینکه غذای ملکه زنبور تا آخر عمر همین ژل رویال است.

اگر چه عجیب به نظر می‌رسد اما لاروهایی که ۳ روز از رویال ژل تغذیه کنند به زنبور کارگر تبدیل می‌شوند و لارو‌هایی که ۵ روز از آن تغذیه کنند به زنبور ملکه تبدیل می‌شوند. همین ۲ روز کافی است تا ملکه از نظر جثه ۴۳ درصد بزرگتر و از نظر وزنی ۶۰ درصد سنگین‌تر شود.

و عجیب‌تر اینکه ملکه با وجود این که در فصول تخم‌ریزی در طول روز بیش از ۲۰۰۰ تخم‌ می‌گذارد اما باز هم عمر بسیار بیشتری نسبت به زنبور کارگر دارد. زنبور کارگر در حدود چند هفته زنده می‌ماند (حدودا ۶۰ روز)، در حالی که ملکه می‌تواند تا ۷ سال هم زنده بماند.

ژل رویال چگونه تولید می‌شود

ژله رویال ماده‌ای ژلاتینی، چسبناک و کرم رنگی است که از غدد حلقی زنبوران کارگر جوان ۳ تا ۱۱ روزه که مسئول پرورش لارو‌ها هستند ترشح می‌شود و در شاخون‌هایی که در کندو وجود دارد ذخیره می‌شود.

بر خلاف تصور عامه منبع تولید ژل رویال شهد یا عسل نیست. یعنی اینکه زنبوران کارگر جوان با مصرف شهد گیاهان یا عسل، ژل تولید نمی‌کنند بلکه گرده گل عامل اصلی تولید ژل رویال است و زنبور با مصرف گرده گل و فعل و انفعالاتی که روی آن انجام می‌دهد رویال ژل تولید می‌کند.

زنبورداران با قرار دادن نوزدان یک روزه در شاخون‌ها، زنبوران کارگر جوان را تحریک می‌کنند تا در این سلول‌ها ژل رویال تخلیه کنند. پس از گذشت ۷۲ ساعت بیشترین ژل در این سلول‌ها ذخیره شده و زنبوردار بعد از برداشتن لاروها، ژل رویال را داخل ظرف مخصوص ریخته و آن را ذخیره می‌کند.

بهترین زمان تولید ژل رویال

همانطور که گفتیم زنبور عسل برای تولید ژل رویال به منبع غنی از گرده گل نیاز دارد تا بتواند ژل رویال با کیفیت تولید کند. در نتیجه بهترین زمان برای تولید رویال ژل و همچین برداشت آن فصل بهار است. چرا که فصل بهار فصل گرده‌افشانی گل‌ها است و حجم گرده در طبیعت بسیار بالاست که این شرایط برای تولید ژل رویال بسیار مساعد است.

به همین دلیل است که گفته می‌شود باکیفیت ترین نوع ژل رویال، ژله رویال بهاره است. هر چه به سمت تابستان برویم جریان شهد جای گرده را می‌گیرد و میزان ژل دهی زنبور کاهش پیدا می‌کند.

طعم و رنگ ژل رویال اصل

اگر شما هم هنوز از ژل رویال استفاده نکرده‌اید، شاید دانستن این که چه رنگی است و چه طعم و بویی دارد بتواند به شما در شناخت ژل رویال طبیعی کمک کند. به طور کلی مشخصات ژل رویال ایرانی به شرح زیر است.

ترکیبات مهم ژل رویال

بخش زیادی از ژل رویال زنبور عسل را آب تشکیل می‌دهد که چیزی در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آن را شامل می‌شود. همچنین در حدود ۱۷ تا ۴۵ درصد وزن خشک (بدون در نظر گرفتن آب) ژل را پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها تشکیل می‌دهند. ویتامین‌ها، عناصر معدنی و چربی‌ها سایر اجزاء این ماده را تشکیل می‌دهند

کربوهیدرات‌ها و عناصر معدنی

از قند‌های اصلی در ژل می‌توان به فروکتوز، گلوکوز و ساکاروز اشاره کرد. همچنین از جمله عناصر معدنی موجود در این ماده می‌توان پتاسیم، فسفر، گوگرد، کلسیم، منگنز، روی و آهن را نام برد.

ویتامین‌های ژل رویال

همچنین ژل سلطنتی غنی از ویتامین‌های مورد نیاز بدن انسان است که ریبوفلاوین (B2)، بیوتین (B7)، نیاسین (B3)، تیامین (B1) و اسید فولیک (B9) از جمله مهمترین‌های آنها هستند.

خواص ژل رویال از نظر درمانی، تقویتی و زیبایی

۱. عوارض جانبی درمان سرطان را کاهش می‌دهد

شیمی درمانی و سایر درمان‌های سرطان با عوارض جانبی قابل توجهی همراه هستند که از جمله‌ی آنها می‌توان به نارسایی قلبی، التهاب، زخم دهان و مشکلات دستگاه گوارش اشاره کرد.

رویال ژل ممکن است برخی از عوارض جنبی مرتبط با برخی از درمان های سرطان را کاهش دهد. یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که مصرف ژل رویال به طرز چشمیگری می‌تواند آسیب‌های قلبی ناشی از شیمی درمانی را کاهش دهد. (+)

یک مطالعه بسیار کوچک انسانی نیز نشان می‌دهد که اگر از ژل رویال به صورت موضعی استفاده شود. می‌تواند از التهاب مخاط که یکی از عوارض جانبی درمان سرطان است و باعث زخم‌های دردناک در دستگاه گوارش می‌شود جلوگیری کند. (+)

۲. تاثیر ژل رویال بر سرطان

نخستین بار اثرات ضد سرطانی ژل رویال بر روی کودکان مبتلا به لوسمی و لنفوم حاد مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مثبتی همچون افزایش وزن و بهبود شرایط عمومی کودکان، افزایش تعداد گلبول‌های سفید را به همراه داشت.

اگر چه ژل رویال خواص ضد سرطانی دارد اما در کل به عنوان یک مکمل باید استفاده شود و نقش درمانی ندارد.

۳. موثر در تعدیل سیستم ایمنی بدن

یکی دیگر از خواص ژل رویال اثرات تعدیل‌کنندگی ایمنی بدن است که نقش مهمی در بهبود سرطان، انواع آلرژی و همچنین التهابات دارد. ژله رویال زنبورعسل باعث تشکیل لنفوسیت‌ T که مسئول پاسخ‌های ایمنی در مقابل ویروس‌ها، سلول‌های سرطانی و التهابات است،‌می‌شود. که به دلیل وجود HDA-10 در ژل رویال است.

۴. موثر بر سیستم عصبی

ژله رویال عاملی موثر در تحریک سیستم عصبی مرکزی و محیطی است. این ماده همچنین عاملی امیدوار کننده برای فعال شدن مجدد سلول‌های بنیادین عصبی در مغز افراد بالغ است.

همچنین ممکن است با مصرف ژل رویال، شاهد مرگ نورون‌ها و افزایش رشد نورون‌ها در بیماران مبتلا به آلزایمر و پارکینسون باشیم.

۵.کاهش ریسک بیماری های قلبی و عروقی

ژل رویال همچنین تاثیر چشمگیری بر روی پارامتر‌های خونی مانند کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون دارد. در نتیجه ژل رویال باعث اثرات حفاظتی از قلب می‌شود.

آزمایش‌های انجام شده بر روی برخی از بیماران نشان می‌دهد که مصرف رویال ژل برای چند هفته، به بهبود بیماری آنژین صدری ( درد قلبی قفسه سینه) کمک می‌کند. البته بهبودی به وسیله ژل رویال مانند داروی نیتروگلیسیرین بلافاصله نیست و طی چند هفته بهبود حاصل خواهد شد.

یک مطالعه یک ماهه بر روی افراد نشان داد که مصرف ۳ گرم رویال ژل باعث کاهش ۴ درصدی کلسترول‌های بد در افراد تحت آزمایش شده است. (+)

همچنین تحقیقات و آزمایش‌های انجام شده نشان می‌دهند که ژل سلطنتی می‌تواند برای درمان تصلب شرایین نیز مفید باشد.

۶. تاثیر پروتئین‌های ژل رویال بر فشار خون

ژل رویال زنبور عسل ممکن است با کاهش فشار خون شما از قلب و سیستم گردش خون شما محافظت کند.

چندین مطالعه آزمایشگاهی نشان داده است که پروتئین‌های خاص موجود در ژله رویال باعث شل شدن سلول‌های عضلانی در رگ‌ها و عروق شده و در نتیجه‌ی آن فشار خون را کاهش می‌دهد(+)

۷. خاصیت ضد دیابتی ژل رویال

اگر چه ما در یک مطلب جداگانه در مورد خواص ژل رویال برای افراد دیابتی صحبت کرده‌ایم اما به طور خلاصه این ماده با کاهش استرس‌های اکسیداتیو و التهاب، حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و باعث کنترل قندخون در افراد شود.

یک مطالعه کوچک ۶ هفته‌ای در افراد مبتلا به دیابت نشان داد که مصرف روزانه ژل رویال می‌تواند قند خون ناشتا را در این افراد تا ۲۰ درصد کاهش دهد. (+)

این ماده با داشتن ترکیباتی نظیر ۱۰-HDA و سایر اسید‌های چرب مفید، خواص ضد دیابتی دارد. ترشحات غدد حلقی زنبور عسل ترکیباتی شبه انسولین دارد که به داخل ژل رویال وارد می‌شود و احتمالا اثر ضد دیابتی به دلیل وجود این مواد است.

[مطلب مرتبط: آیا افراد دیابتی می‌توانند عسل طبیعی مصرف کنند؟]

۸. ژل رویال برای درمان ناباروری مردان و زنان

بر طبق تحقیقات انجام شده ژل رویال می‌تواند تاثیرات مثبتی بر ناباروی هم برای مردان و هم برای زنان داشته باشد.

خواص ژل رویال برای مردان

در مطالعه‌ای که در دانشگاه پزشکی مشهد بر روی خواص ژل رویال بر ناباروری مردان انجام شد. نشان داده شد که اسپرم‌های گروهی از مردان که با رویال ژل درمان شده‌اند چه از نظر تعداد و چه از نظر قدرت نسبت به گروه دیگری که از این مکمل استفاده نکرده اند بیشتر شده است. (+)

همچنین مطالعات نشان می‌دهد که ژل رویال باعث افزایش تعداد اسپرم، بلوغ، تحرک و سطح تستوسترون پلاسما می شود. علاوه بر این، باعث کاهش درصد آسیب DNA می‌شود که می تواند به دلیل این واقعیت باشد که ژل رویال عمدتاً شامل پروتئین ها، قندها، لیپیدها، ویتامین ها و اسیدهای آمینه آزاد است.

خواص ژل رویال برای زنان

همچنین دریک مطالعه آزمایشگاهی که توسط محققان ایرانی انجام داده شد نشان داده شد که مصرف ژل رویال باعث رشد فولیکول های تخمدان و افزایش هورمون های استروئیدی در موش های نابالغ می شود. (+)

از آنجایی که ژله رویال باعث باروری ملکه نسبت به سایر زنبور‌ها می‌شود محققان روسی طی تحقیقاتی به این نتیجه رسیدند که در انسان نیز ژل رویال اثرات مثبتی بر روی زنان یائسه و با اختلالات جنسی دارد.

[مطلب مرتبط: مصرف عسل در دوران بارداری]

۹. باعث بهبود برخی از علائم یائسگی

یائسگی باعث کاهش چشمگیر برخی هورمون‌ها در بدن می‌شود که در نتیجه آن اختلالاتی نظیر درد، اختلال در حافظه، افسردگی و اضظراب به وجود می‌آید.

مطالعه‌ای که بر روی ۴۲ زن یائسه انجام شد نشان داد که مصرف ۸۰۰ میلی گرم ژل رویال به مدت ۱۲ هفته در کاهش کمر درد و اضطراب ناشی از یائسگی مفید خواهد بود.(+)

۱۰. محرک رشد و اثرات ضد پیری

خواص ژل رویال ممکن است به چند روش روند پیری را کُند کند.

تحقیقات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که ژله رویال ممکن است باعث تولید کلاژن و محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش شود.(+)

شاید به همین دلیل است که از این ماده در محصولات آرایشی مختلف برای جوان سازی پوست استفاده می‌شود.

آزمایش‌های مختلف بر روی حیوانات نشان می‌دهد که ژل رویال با افزایش سطح متابولیسم و سوخت و ساز بدن، باعث رشد بدن می‌شود و اکسیژن رسانی به بافت‌ها را تسریع می‌کند و باعث استقامت آن‌ها می‌شود.

همچنین به دلیل وجود هورمون‌های جوانی در ژل رویال که طول عمر بالای ملکه را نیزبه آن نسبت می‌دهند این احتمال وجود دارد که این مواد برای انسان نیزمفید بوده و باعث به تعویق انداختن پیری شود.

۱۱. اثرات ضد باکتریایی و بهبود زخم‌ها

بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که ژل رویال مهارکننده‌ی قوی برای باکتری‌ها و جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک‌هاست. ژل رویال به دلیل داشتن ۱۰-HDA و همچنین انواع پروتئین‌ها و پیتیدها خاصیت ضد باکتری بالایی دارد.

اثبات شده است که این ماده خاصیت ضدباکتریایی دارد که می‌تواند زخم‌ها را تمیز و عاری از عفونت نگه دارد. (+)

همچنین یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که ظرفیت ترمیم بافت در سلول‌های انسانی تحت درمان با ژل رویال به طور قابل توجهی افزایش یافته است.(+)

۱۲. بهبود روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید

رماتیسم مفصلی یا آرتریت رماتوئید یکی از بیمارهای خود ایمنی است که در آن بدن به خودش حمله می‌کند و باعث ایجاد التهاب و درد در مفاصل می‌شود.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد ژل رویال به خاطر داشتن خواص ضد التهابی و همچین داشتن HDA-10 می‌تواند جلوی سیگنال‌های نادرست که توسط سیستم ایمنی بدن به سلول‌ها فرستاده می‌شود و باعث ایجاد التهاب می‌شود را بگیرید.

همچنین رویال ژل علاوه بر اینکه می‌تواند از ایجاد روماتیسم مفصلی در سالمندان جلوگیری کند به کسانی که با این بیماری روبه رو هستند نیز کمک می‌کند تا با کاهش التهابات و تورم مفاصل آن‌ها، باعث تسکین درد آن‌ها شود.

۱۳. بهبود خشکی چشم با ژل رویال

برخی مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف خوراکی ژل رویال می‌تواند باعث بهبود خشکی چشم شود.

در یک مطالعه انسانی کوچک، نشان داده شد که افرادی که از ژل رویال استفاده کرده‌اند بیماری خشکی چشمشان رو به بهبودی رفته است. این امر شاید به علت تحریک غدد اشکی در چشم به واسطه مصرف رویال ژل باشد.

از آنجا که عوارض جانبی ژل رویال بسیار اندک است در نتیجه استفاده از ژل رویال برای بهبود خشکی چشم یک راه کم خطر و ساده است که ممکن است نتایج خوبی به همراه داشته باشد.

۱۴. پیشگیری و بهبود پوکی استخوان

اگر چه مطالعات اندکی در مورد فواید ژل رویال برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان انجام شده است اما برخی از تحقیقات حیوانی نشان می‌دهد که این ماده می‌تواند به بهبود و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند.

این خاصیت ژل رویال برای استخوان ها را به ویتامین B12 و همچنین کلسیم موجود در ژل رویال مربوط می‌دانند که هر دو اثرات پیشگیرانه و درمانی برای پوکی استخوان دارند.

خواص تایید شده ژل رویال از نظر سازمان غذا و داروی اروپا

همانطور که گفته شد تمامی خواص گفته شده برای انسان ثابت نشده است، بر اساس گزارش سازمان غذا و داروی اروپا فواید ژل رویال برای انسان در موارد زیر اثبات شده است.

۱. بیماری‌های قلبی عروقی مربوط به رژیم غذایی: مصرف طولانی مدت ژل رویال می‌تواند بیماری‌های قلبی عروقی را بهبود بخشد و غلظت پارامتری‌های خونی نظیر کلسترول و چربی را کاهش دهد.

۲. عملکرد فیزیکی و تناسب اندام: مصرف ژل رویال، باعث بهبود فعالیت‌های بدنی و تناسب اندام به خصوص در افراد سالخورده می‌شود. به عبارت دیگر ژل رویال نوعی داروی ضد پیری است

۳. سرطان‌های مرتبط با رژیم غذایی: مصرف ژل رویال می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان را کاهش دهد.

۴. عملکرد ذهنی و وضعیت روانی: ژل رویال وضعیت جسمی و روانی انسان را بهبود می‌بخشد، این اثر به طور قابل توجهی در افراد کهنسال مشاهده می‌شود و مانع از ایجاد آلزایمر می‌شود.

مقدار و طریقه مصرف ژل رویال

اگر چه ما در یک مطلب مستقل به طور کامل در مورد بهترین شیوه نگهداری و مصرف ژل رویال صحبت کرده‌ایم اما به طور کلی می‌تواند گفت که ژل رویال را به ۴ طریقه ‌ی ۱. زیر زبانی (بهترین روش) ۲. خوراکی ۳. مخلوط با عسل ۴. به صورت کپسول می‌توان مصرف کرد.

در مورد مقدار مصرف نیز می‌توان گفت که اگر چه بسته به دلیل استفاده‌ی شما از ژله رویال، میزان و طریقه‌ی مصرف آن می‌تواند متفاوت باشد. اما به طور کلی می‌توان گفت که دز مصرفی این ماده برای افراد بالغ چیزی در حدود ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز است.

به عبارتی برای یک انسان بالغ که وزنی حدود ۷۵ کیلوگرم دارد، میزان مناسب مصرف ژل رویال چیزی در حدود ۰.۲ تا ۱ گرم در روز خواهد بود.

معمولا توصیه می‌شود که مصرف ژل رویال را به طور مداوم برای سه هفته ادامه دهید، و این کار را دوبار در سال، یکبار در فصل بهار و دفعه بعد در فصل پاییز انجام دهید.

موارد منع مصرف ژل رویال و عوارض احتمالی آن

اگر چه عوارض ژل رویال نسبت به داروهای متداول بسیار کمتر است و هر کسی می‌تواند از فواید سلامتی آن بهرمند شود. اما مانند هر ماده‌ی طبیعی دیگری ممکن است برای برخی از افراد ایجاد مشکل کند، که در صورت بروز هر یک از آنها باید مصرف این ماده به سرعت قطع شود.

برخی از این علائم عبارت‌اند از

• تنگی نفس
• حالت تهوع
• سرگیجه
• تورم گلو و افت فشار خون
• التهاب و خارش پوست

چه کسانی نباید ژل رویال مصرف کنند مگر با مشورت پزشک

• در افراد مبتلا به سابقه آلرژی و آسم، ژل رویال ممکن است منجربه ایجاد اسپاسم‌های تنفسی و تنگی نفس شود. 
• افراد حساس به نیش زنبور نباید به صورت مستقیم ژل رویال مصرف کنند. چون برخی از ترکیبات نیش زنبور در ژل نیز یافت می‌شود
• زنان باردار و شیرده نیز باید تنها با مشورت پزشک از این ماده استفاده کنند.