گرده گل چیست؟ ۱۰ مورد از خواص گرده گل و عوارض احتمالی

گرده گل یا پولن یکی از فرآورده‌های مهم زنبور عسل به شمار می‌رود که خواص درمانی ویژه‌ای دارد و به عنوان یک ماده‌ی تقویتی هم برای زنبور و هم انسان کاربرد دارد.

اما قبل از این که به شرح کامل خواص گرده و ویژگی‌های این محصول بپردازیم بهتر است در مورد منشاء و چگونگی تولید آن صحبت کنیم.

گرده گل چیست

گرده گل که در لاتین به آن (pollen) پولن گفته می‌شود به معنای یک ماده بسیار ریز است. هر دانه گرده در واقع یک سلول نر گیاه است که در بردارنده‌ی مواد لازم برای تلقیح سلول‌های ماده‌ است که باعث تولید مثل گیاه می‌شود.

برای رسیدن گرده به گل‌های ماده عوامل زیادی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها حشرات هستند که از جمله‌ی آنها می‌توان به زنبور اشاره کرد.

گیاهان با تولید شهد برای حشرات مختلف، به ویژه زنبورعسل، آنها را به سمت خود می‌کشند. گرده‌های گل پس از نشستن زنبور روی گل به پاها و پرز‌های بدن زنبور می‌چسبند و زنبور با جابجایی و نشستن بروی گل‌های دیگر آن‌ها را پخش می‌کند.

هنگامی که که زنبور برروی گل‌ها می‌نشیند، گرده‌ها به پوشش کرک مانند بدن آن‌ها می‌چسبند، سپس زنبور با مالیدن پاهای خود که حالت شانه مانند دارد به سر و صورت خود این گرده‌ها را جمع می‌کند و با مخلوط کردن آن با شهدی که جمع‌آوری کرده آن را به صورت توده‌ای در آورده و در پشت پاهای خود که حالت سبد دارد ذخیره می‌کند و آن را به کندو می‌برد.

هر زنبور در هر پرواز می‌تواند تا ۲۰ میلی گرم گرده جمع آوری کند و برای به دست آوردن آن‌ها حداقل بر روی ۲۰۰ گل خواهد نشست.

گرده‌های جمع آوری شده توسط زنبورها در کندو ذخیره می‌شود و به عنوان یک ماده‌ی غذایی اصلی برای زنبور‌های جوان و پرورش لارو‌ها استفاده می‌شود.

از آنجایی که گرده گل سرشار از پروتئین و دیگر مواد معدنی است، نقش بسیار مهمی در تخم‌ریزی ملکه و افزایش جمعیت کلنی دارد. به همین دلیل است که در فصل بهار به علت زیاد بودن گرده در طبیعت، زنبورداران اقدام به افزایش جمعیت کلنی‌های خود می‌کنند.

به طور کلی می‌توان گفت نقش تغذیه‌ای گرده گل برای زنبور عسل به مراتب از عسل بیشتر است. همچنین زنبور‌های جوان برای تولید ژل رویال به گرده گل نیاز دارند و عملا بدون گرده، کلنی از بین خواهد رفت.

شکل ظاهری و طعم گرده گل

همانطور که گفتیم زنبور عسل گرده‌هایی که به بدنش چسبیده را به شکل گلوله‌های کوچکی در پشت پای خود ذخیره می‌کند. رنگ گرده گل بسیار وابسته به گلی است که زنبور گرده را از آن آورده است. به همین دلیل گرده گل معمولا در رنگ‌های مختلفی مثل زرد، نارنجی، سبز، قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره به کندو می‌رسند.

طعم گرده نیز مانند رنگ آن بسیار به منبع گرده وابسته است و ممکن است طعم گرده‌های یک منطقه با منطقه‌ی دیگر متفاوت باشند. اما به طور کلی طعم گرده گل تلخ و کمی شیرین است.

ترکیبات مهم گرده گل

بر اساس تحقیقات انجام شده، گرده گل حاوی بیش از ۲۵۰ ماده فعال بیولوژیکی شامل پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، لیپید‌ها، اسید‌های چرب، ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنزیم‌ها و آنتی اکسیدان‌ها است.

نکته بسیار مهم در مورد این ترکیبات این است که بسته به منبع گرده و اینکه گرده از چه منطقه‌ای جمع آوری شده باشد، میزان این ترکیبات می‌تواند متغیر باشد. به عنوان مثال ممکن است میزان پروتئین‌های موجود در یک گرده بسیار کم و در گرده‌ی دیگری بسیار زیاد باشد.

کربوهیدارت (قند‌ها)

مانند عسل طبیعی، قسمت اعظم گرده گل را نیز کربوهیدارت‌ها یا همان قند‌ها تشکیل می‌دهند. گرده گل حاوی منوساکارید‌ها، دی‌ساکاریدها و الیگوساکاریدها مانند گلوکز، فروکتوز و ساکارز است.

به طور کلی بسته به منبع گرده گل بین ۱۳ تا ۵۵ درصد از وزن گرده گل را کربوهیدرات‌ها تشکیل می‌دهند.

پروتئین (آمینو اسیدها)

اسید آمینه‌ها را می‌توان یکی از مهمترین ترکیبات بدن انسان به شمار آورد. که بخشی از آنها توسط بدن تولید می‌شوند و بخشی دیگر را باید از مواد غذایی به دست آوریم.

به طور کلی آمینو اسیدها واحدهای سازنده پروتئین‌ها هستند و از کنار هم قرار گرفتن همین آمینواسید‌ها است که انواع پروتئین‌ها به دست می‌آیند.

گرده گل حاوی تمام ۲۲ اسید آمینه‌ای است که بدن انسان برای زنده ماندن به آن احتیاج دارد. به طوری که تنها خوردن ۳۰ گرم گرده گل معادل دو قاشق غذاخوری در روز تمام نیاز بدن را به پروتئین( آمینو اسید) تامین می‌کند.

میزان پروتئین موجود در گرده گل بسته به منبع گرده در حدود ۱۰ تا ۴۰ درصد وزن آن است که بخش زیادی از آن را اسید آمینه پرولین تشکیل می‌دهد.

ویتامین

علاوه بر این گرده گل سرشار از ویتامین‌های ضروری برای بدن انسان است که در زیر به برخی از مهمترین آن‌ها اشاره می‌شود.

• ویتامین E (توکوفرول): این ویتامین به عنوان آنتی اکسیدان قوی به شمار می‌رود و از سلول‌های بدن در برابر تخریب توسط رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند همچنین از انعقاد خون جلوگیری می‌کند و گردش خون را اصلاح می‌کند.

• ویتامین C (اسکوربیک اسید): یکی از مهمترین خواص این ویتامین نیز خاصیت آنتی اکسیدانی آن است. این ویتامین برای درمان سرماخوردگی و همچنین درمان ناراحتی‌های تنفسی بسیار مفید است.

• ویتامین A (رتینول): این ویتامین باعث بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود و بدن را در برابر انواع عفونت‌ها محافظت می‌کند. همچنین برای بیماری‌های چشم مانند خشکی و شبکوری بسیار مفید است.

• ویتامین‌های B: همچنین گرده گل شامل ویتامین‌های گروه B شامل B1ِ، B2، B3، B6 و همچنین B Complex است که هر یک نقش اساسی در بدن را ایفا می‌کند.

همچنین گرده شامل آنزیم‌ها و فلاونوئیدها و مواد معدنی مهمی است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فسفات، آهن و روی اشاره کرد.

خواص گرده گل برای انسان

نکته‌ای که در مورد خواص گرده گل باید به آن اشاره کرد این است که این خواص معمولا طی آزمایش برروی حیوانات به دست آمده و از نظر علمی خواص آن برای انسان ثابت نشده است. اما همانطور که ترکیبات گرده نشان می‌دهد این ماده سرشار از انواع پروتئین‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌هاست و شاید به همین دلیل از قدیم از این ماده برای درمان برخی از بیماری‌ها استفاده می‌کرده اند.

1. اثرات آنتی اکسیدانی گرده

همانطور که می‌دانید مواد اکسیداتیو (اکسید کننده) همواره موجب بروز برخی از بیماری‌ها مزمن و فرساینده مانند انواع سرطان‌ها، آب مروارید، آرتورز مفاصل و اختلالات سیستم‌ عصبی می‌شوند. مواد آنتی اکسیدان (ضد اکسید) مولکول‌هایی هستند که سرعت اکسید شدن را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند این بیماری‌ها رخ ندهند.

گرده دارای مواد آنتی اکسیدان مختلفی است که بسته به نوع گیاه و حتی منطقه‌ی برداشت می‌تواند متفاوت باشند اما به هر روی این ماده می‌تواند رادیکال‌های آزاد را از بین ببرد و از بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن در بدن جلوگیری کند.

2. گرده و تورم خوش خیم پروستات

یکی از مهمترین خواص گرده گل در پزشکی، اثر پیشگیرانه و درمان کننده‌ی بیماری‌های مربوط به پروستات است. التهاب پروستات نوعی بیماری است که در نتیجه‌ی آن شخص دچار تکرر ادرار شده و دفع ادرارش همراه با درد در ناحیه شکم و مثانه است.

التهاب پروستات معمولا در مرد‌ها و در سنین بالا شایع است و اغلب درمان‌های معمول مانند مصرف آنتی‌بیوتیک تاثیر چندانی بر آن ندارد. مصرف مدوام گرده نه تنها می‌تواند از بسیاری از بیماری‌های پروستات پیشگیری کند همچنین می‌توان به عنوان یک داروی مناسب برای درمان التهابات پروستات استفاده شود.

3. گرده برای درمان ضعف پیری

استفاده منظم از گرده می‌تواند باعث تنظیم گردش خون و در نتیجه‌ی آن افزایش قدرت جسمی و فکری در افراد مسن شود. گرده با دارا بودن مقادیر فراوانی از پروتئین و کربوهیدرات می‌تواند به عنوان یک ماده پرانرژی و مفید در درمان ضعف پیری باشد.

همچنین مواد معدنی موجود در این ماده می‌تواند از آسیب‌های دروان پیری مانند ساییدگی مفاصل و پوکی استخوان جلوگیری کند.

4. موثر در درمان برخی بیماری‌ها عصبی

ضعف اعصاب و برخی از انواع افسردگی معمولا به خاطر ضعف عمومی بدن اتفاق می‌افتد. گرده با دارا بودن مواد مغذی فراوان می‌تواند برای درمان برخی از بیماری‌های اعصاب مفید باشد.

گفته می‌شود استفاده از گرده به مدت یک هفته باعث می‌شود افراد کمتر عصبی شوند و بهتر و شادتر به زندگی خود ادامه دهند.

5. خواص گرده گل بر آنمی (کم خونی)

آنمی یکی از انواع کم‌خونی است. در این نوع از کم خونی، تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش می‌یابد. نتایج به دست آمده از آزمایش بر روی خرگوش‌ها نشان می‌دهند که مصرف گرده گل موجب تعدیل گردش خون شده و تعداد گلبول‌های سفید و همچنین گلبول‌های قرمز می‌شود.

نتایج حاصل از پژوهش‌های دیگر نشان می‌دهد که مصرف گرده باعث بهبود نوع دیگری از کمی خونی که در اثر فقر آهن اتفاق می‌افتد نیز می‌شود. این نشان می‌دهد که مصرف گرده جذب گوارشی آهن را افزایش می‌دهد.

ناموجود

گرده گل

ژل رویال

469,000 تومان

تخفیف!

128هزارتومان تخفیف

پک عسل‌های کوه

1,227,000 تومان 1,099,000 تومان

۶. کاهش ریسک بیمارهای قلبی و کاهش کلسترول و چربی خون

بیماری‌های قلبی یکی از علت‌های شایع مرگ و میر در سراسر دنیا است. از طرفی هم چربی خون بالا و هم کلسترول بالا ریسک بیماری‌های قلبی را به شدت افزایش می‌دهد.

نکته قابل توجه این است که مطالعات نشان می‌دهد که گرده گل زنبور عسل ممکن است این عوامل خطر را به طور چشمگیری کاهش دهد.

این مطالعات نشان می‌دهد که عصاره گرده گل می‌تواند سطح کلسترول به‌ویژه کلسترول‌های بد LDL را کاهش دهد. همچنین در افرادی که دچار گرفتگی رگ‌ها شده‌اند، مکمل گرده گل می‌تواند با کاهش سطح کلسترول باعث بهبود این افراد شود.

از سوی دیگر آنتی اکسیدان‌های موجود در گرده گل می‌تواند از لیپیدها در برابر اکسید شدن محافظت کند. زمانی که لیپیدها اکسید می‌شوند در کنار یکدیگر تجمع می‌کند و باعث انسداد رگ‌های خونی می‌شوند که این می‌تواند یک خطر جدی برای قلب باشد.

۷. ممکن است باعث تقویت عملکرد کبد شود

کبد انسان یکی از اندام‌های حیاتی است که وظیفه پاکسازی خون از سموم را دارد. مطالعات نشان می‌دهد که گرده گل زنبور عسل ممکن است توانایی سم‌زدایی کبد را افزایش دهد.

گرده گل دفاع آنتی اکسیدانی کبد را در برابر سموم افزایش می‌دهد و مواد زائد بیشتری همچون دی آلدئید و اوره را از خون حذف می‌کند. همچنین نشان داده شده است که آنتی اکسیدان‌های موجود در گرده گل کبد را در برابر آسیب‌های ناشی از مصرف دارو‌های مختلف محافظت می‌کند.

۸. خواص ضد التهابی گرده گل

گرده گل به طور سنتی برای کاهش التهاب و تورم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. خواص ضد التهابی گرده گل به حدی است که اثرات ضد التهابی آن را با چندین داروی ضد التهابی غیر استروئیدی مانند فنیل بوتازون، ایندومتاسین، آنالژین و ناپروکسن مقایسه می‌کنند.

گرده گل حاوی چندین ترکیب است که می‌تواند انواع التهاب و تورم را کاهش دهد از جمله آنتی اکسیدان کوئرستین که مانند اسید آرشیدونیک باعث کاهش تولید اسیدهای چرب امگا ۶ التهابی می‌شود.

۹. ممکن است به بهبود زخم و جلوگیری از عفونت کمک کند

همانطور که گفتیم از جمله خواص گرده گل، خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدان ویژه‌ای است که به همین دلیل می‌تواند به بدن شما برای بهبود زخم ها کمک کند.

به عنوان مثال مطالعات نشان داده است که عصاره گرده زنبور عسل مانند سولفادیازین نقره، یک استاندارد طلایی در درمان سوختگی و زخم‌های ناشی از سوختگی است با این تفاوت که عوارض جانبی کمتری دارد.

همچنین خواص ضد میکروبی گرده گل ممکن است از زخم‌ها در برابر عنوان عفونت‌ها که باعث کند شدن درمان زخم می‌شود جلوگیری کند و روند بهبود و ترمیم بافت آسیب دیده را تسریع کند.

۱۰. باعث کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی می‌شود

یائسگی که نشان توقف قاعدگی در زنان است، اغلب با علائم ناراحت کننده‌ای همچون گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلق و خو و اختلالات خواب همراه است.

مطالعات نشان می‌دهد که گرده گل می‌تواند علائم یائسگی را کاهش دهد.

بر اساس یک مطالعه که بر روی زنان یائسه انجام شد. نشان داده شد که ۶۵ درصد زنانی که مکمل گرده گل مصرف کرده‌اند گرگرفتگی کمتری تجربه کرده‌اند و به طور کلی خواب بهتر، کاهش تحریک پذیری، کاهش درد مفاصل و افزایش سطح انرژی را تجربه کرده‌اند.

مضرات مصرف گرده گل طبیعی

اگر چه مصرف گرده گل برای همه افراد بی‌خطر است و فواید سلامتی زیادی برای آن‌ها دارد، اما مانند هر فرآورده طبیعی دیگری ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در بعضی از افراد شود.

• افرادی که آلرژی فصلی دارند ممکن است به این ماده نیز حساسیت داشته باشند و برای آن‌ها ایجاد مشکل کند.
• همچنین کسانی که دارای ناراحتی‌های تنفسی همچون آسم هستند بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنند
• در صورت مشاهده حساسیت بعد از مصرف گرده گل حتما مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.