اینستاگرام روستایی
بررسی کراتین یکی از آزمایش‌های رایج برای کلیه و انجام بعضی اسکن‌هاست، کراتین بالا می‌تواند نشانه اختلال در عملکرد کلیه باشد. اما کراتین چیست و کراتین بالا چطور قابل تشخیص است؟
کراتین ماده‌ای است که در بدن به‌طور طبیعی تولید می‌شود و عمدتاً در کبد، کلیه‌ها و پانکراس ساخته می‌شود. این ماده نقش کلیدی در تأمین انرژی سلولی، به‌ویژه در عضلات را دارد. حدود ۹۵٪ از کراتین موجود در بدن در عضلات اسکلتی (عضلاتی که به استخوان‌های بدن متصل‌اند) ذخیره می‌شود و باقی‌مانده آن در اندام‌هایی مانند مغز، کبد و قلب یافت می‌شود.
کراتینین (Creatinine) چیست و چه تفاوتی با کراتین دارد؟
کراتینین از تجزیه کراتین و کراتین فسفات در عضلات به وجود آمده و سپس از طریق کلیه دفع می‌شود. برخلاف کراتین، کراتینین هیچ نقش فعال متابولیکی در بدن ندارد.
ویژگی‌های کراتینین:
- به‌صورت مداوم و با سرعت نسبتاً ثابت در عضلات تولید می‌شود.
- از طریق جریان خون به کلیه‌ها منتقل شده و توسط کلیه‌ها فیلتر و از طریق ادرار دفع می‌شود.
- سطح کراتینین در خون وابسته به عملکرد کلیه‌هاست. اگر کلیه‌ها به‌خوبی کار نکنند، کراتینین در خون تجمع یافته و سطح آن افزایش می‌یابد.
چرا سطح کراتینین شاخص عملکرد کلیه است؟
از آنجا که تولید کراتینین با توده عضلانی بدن نسبتاً ثابت است، هرگونه تغییر در سطح کراتینین خون می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد. به همین دلیل، آزمایش کراتینین خون (Serum Creatinine) یکی از مهم‌ترین تست‌ها برای ارزیابی سلامت کلیه‌ها به‌شمار می‌رود و در اصل آزمایشی که به نام آزمایش کراتین معروف است سطح کراتینین خون را می‌سنجد پس بالا بودن کراتین خون یعنی همان بالا بودن سطح کراتینین.
سطح نرمال کراتینین در بدن
میزان نرمال کراتینین در خون به جنسیت، سن، حجم عضلانی و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد و بالا بودن آن می‌تواند نشانه‌ای از اختلال عملکرد کلیه‌ها باشد، که معمولا رنج آن به صورت زیر است:
- زنان: 0.۶ تا ۱.۱ mg/dL
- مردان: 0.۷ تا ۱.۳ mg/dL
- کودکان: حدود ۰.۳ تا ۱.۰ mg/dL
علت بالا رفتن کراتینین
دلایل افزایش سطح کراتینین در خون عبارت‌اند از:
- بیماری‌های کلیوی (مزمن یا حاد)
- کم‌آبی بدن
- مصرف داروهای خاص مانند NSAIDها یا مکمل‌های کراتین
- رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی قرمز
- ورزش سنگین و آسیب عضلانی
- دیابت یا فشار خون بالا
علائم کراتین بالا
- خستگی و بی‌حالی مفرط
- ورم دست و پا
- تنگی نفس
- تهوع و استفراغ
- ادرار تیره یا کاهش دفعات ادرار
دمنوش‌های مفید برای کراتین بالا
برخی از گیاهان به علت مدر بودن و داشتن خواص ضدالتهابی می‌توانند به دفع کراتین و بهبود عملکرد کلیه کمک کنند که در ادامه چند مورد که در مقالات علمی و روی موارد حیوانی تست شده است را آورده‌ایم:
۱. دمنوش گزنه برای کراتین بالا
- ادرارآور طبیعی: کمک به افزایش دفع کراتینین و اوره از طریق ادرار
- ضد التهاب و آنتی‌اکسیدان: کاهش التهاب کلیوی و استرس اکسیداتیو
طرز تهیه:
- ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری برگ خشک گزنه را در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب جوش بریزید.
- اجازه دهید ۱۰ دقیقه دم بکشد.
- سپس صاف کرده و میل کنید.
میزان و دوره مصرف:
- روزی ۲ بار (صبح و عصر)، به‌مدت ۲ تا ۳ هفته
- مصرف بیش از حد یا دوره طولانی بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.
۲. دمنوش بابونه برای کراتین بالا
ما پیشتر در مورد فواید دمنوش بابونه و عسل صحبت کردیم اما به طور کلی دمنوش بابونه می‌تواند به شیوه‌های زیر مفید باشد.
- کاهش التهاب کلیوی: از طریق کاهش استرس اکسیداتیو در سلول‌های کلیه
- آرامبخش: بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس، که اثر غیرمستقیم بر سلامت کلیه دارد.
طرز تهیه:
- ۱ قاشق چای‌خوری گل خشک بابونه را در یک لیوان آب جوش بریزید.
- ۵ تا ۷ دقیقه دم بکشد، سپس صاف کرده و بنوشید.
میزان و دوره مصرف:
- روزانه ۱ تا ۲ بار، ترجیحاً شب‌ها قبل از خواب
- در صورت نداشتن حساسیت یک دوره ۴ هفته‌ای می‌توانید این دمنوش را میل کنید.
۳. دمنوش قاصدک برای کراتین بالا
- ادرارآور قوی: کمک به دفع سریع‌تر سموم و کراتینین از کلیه‌ها
- سم‌زدا: حمایت از کبد و کلیه در دفع مواد زائد
طرز تهیه:
- ۱ تا ۱.۵ قاشق چای‌خوری ریشه خشک یا برگ قاصدک را با یک لیوان آب جوش مخلوط کرده و ۱۰ دقیقه دم کنید.
- سپس صاف کرده و بنوشید می‌توانید کمی هم عسل طبیعی به این دمنوش اضافه کنید.
میزان و دوره مصرف:
- ۱ تا ۲ فنجان در روز، قبل از وعده غذایی
- مدت مصرف پیشنهادی: دو هفته این دمنوش را میل کنید، یک هفته استراحت داده(یعنی استفاده نکنید) و مجدد دوهفته استفاده کرده و سپس مصرف آن را قطع کنید.
۴. چای سبز برای کراتین بالا
- آنتی‌اکسیدان قوی (کاتچین‌ها): کاهش التهاب کلیوی و آسیب‌های ناشی از قند خون بالا
- کمک به تنظیم فشار خون: عامل مؤثر در محافظت از کلیه
- در موش‌های دیابتی، چای سبز باعث بهبود عملکرد کلیه و کاهش کراتینین شد.
طرز تهیه:
- ۱ قاشق چای‌خوری چای سبز را در آب ۸۰ درجه (نه جوش کامل) بریزید.
- اجازه دهید ۳ تا ۵ دقیقه دم بکشد و سپس مصرف شود.
میزان و دوره مصرف:
- روزی ۱ تا ۲ فنجان، بعد از وعده غذایی
- برای نتایج بهتر، ۴ هفته مصرف مداوم توصیه می‌شود.
افراد با بیماری کلیوی پیشرفته یا مصرف‌کنندگان داروهای خاص باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
مصرف دمنوش‌های ادرارآور مانند گزنه و قاصدک، بدون نوشیدن آب کافی، ممکن است منجر به کم‌آبی و آسیب کلیه شود.
درمان فوری کراتین بالا
هیچ درمان فوری برای کراتین بالا وجود ندارد، برای درمان این بیماری علاوه بر استفاده از داروها و توصیه‌های پزشک می‌توانید از دمنوش‌های بالا در میزان مجاز استفاده کنید و به صورت جدی اصلاح در سبک زندگی خود داشته باشید، در ادامه به برخی از میوه‌ها و خوراکی‌های مفید و باید و نبایدهای سبک زندگی برای بهبود عملکرد کلیه و کراتین بالا اشاره کرده‌ایم.
میوه های مفید برای کراتین بالا
- زغال‌اخته، تمشک، بلوبری: سرشار از آنتی‌اکسیدان
- سیب: دارای پکتین برای کمک به دفع مواد زائد
- انگور قرمز: حاوی رزوراترول برای کاهش التهاب
- هنداوانه : افزایش میزان ادرار
- کرنبری: جلوگیری از عفونت مجاری ادراری
ماست برای کراتین بالا
اگر میزان پتاسیم خون شما بالا نیست و مشکل حاد کلیوی ندارید، ترکیب ماست با عسل به دلیل دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، تعادل میزان مایعات بدن و کاهش جذب سموم می‌تواند به کاهش میزان کراتین و اوره کمک کند، می‌توانید این ترکیب را هر روز و به عنوان میان‌وعده میل کنید.
عسل برای کراتین بالا
عسل طبیعی حاوی ترکیبات فعال زیستی مانند پلی‌فنول‌ها، فلاونوئیدها، آنزیم‌ها و مواد ضدباکتری است که می‌توانند در تنظیم التهاب، مقابله با استرس اکسیداتیو و سم‌زدایی بدن نقش مؤثری داشته باشند.
مطالعه بالینی نشان می‌دهد که مصرف عسل طبیعی به‌صورت خوراکی همراه با رژیم غذایی کنترل‌شده، در افراد با سطح کراتینین بالا منجر به کاهش معنی‌دار سطح این شاخص در خون شد.در ادامه به بررسی نحوه تاثیر عسل روی کاهش کراتین و بهبود عملکرد کلیه می‌پردازیم: (+)
۱. خواص آنتی‌اکسیدانی قوی
عسل غنی از فلاونوئیدهایی مانند کوئرستین، کافئیک اسید و کریسین است که با کاهش استرس اکسیداتیو از سلول‌های کلیه محافظت می‌کنند.
استرس اکسیداتیو یکی از عوامل اصلی آسیب به نفرون‌های کلیه و افزایش کراتینین است
۲. اثر ضدالتهاب طبیعی
ترکیبات زیست‌فعال عسل مانند آپی‌ژنین و گالانژین باعث کاهش مسیرهای التهابی مانند NF-κB و کاهش تولید سایتوکاین‌هایی مانند TNF-α و IL-6 می‌شوند.
۳. خواص ضدباکتری و ایمنی‌زا
با جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر، عسل می‌تواند از عفونت کلیوی (پیلونفریت) که یکی از عوامل افزایش کراتینین است، جلوگیری کند.
انواع ترکیبات عسل برای کراتین بالا
۱. عسل و سیاهدانه
- سیاهدانه دارای ماده‌ای فعال به نام تی‌موکینون (Thymoquinone) است که اثرات ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان و محافظت‌کننده از سلول‌های کلیوی دارد.
- ترکیب عسل و سیاهدانه در مطالعات حیوانی به کاهش سطح کراتینین و اوره خون کمک کرده است.
نحوه مصرف:
- یک قاشق چای‌خوری سیاهدانه آسیاب‌شده + یک قاشق غذاخوری عسل، صبح ناشتا یا قبل از خواب
- دوره مصرف: حداقل ۴ هفته
۲. عسل و دارچین
- دارچین به دلیل اثرات ضدالتهاب، ضد دیابت و آنتی‌اکسیدان، نقش مؤثری در کاهش فشار خون، بهبود مقاومت انسولینی و کاهش آسیب کلیوی دارد.
- ترکیب دارچین با عسل می‌تواند از فشار مزمن بر کلیه‌ها بکاهد، به‌ویژه در افراد با دیابت یا سندرم متابولیک.
نحوه مصرف:
- نصف قاشق چای‌خوری پودر دارچین + یک قاشق غذاخوری عسل در یک لیوان آب گرم
- زمان مصرف: صبح ناشتا یا ۲ ساعت بعد از وعده غذایی
- دارچین در دوزهای بالا ممکن است برای کبد مضر باشد؛ در مصرف زیاده‌روی نشود.
۳. عسل و لیمو ترش تازه
- لیمو سرشار از ویتامین C و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانند لیمونن است که در کاهش التهاب کلیوی و تقویت سم‌زدایی کبد و کلیه مؤثرند.
- ترکیب آبلیمو با عسل، اثر ادرارآور ملایم ایجاد می‌کند که به دفع کراتینین و مواد زائد از بدن کمک می‌کند.
نحوه مصرف:
- آب نصف لیمو ترش تازه + یک قاشق غذاخوری عسل در یک لیوان آب ولرم
- مصرف: صبح ناشتا، حداقل ۳ بار در هفته، در صورت داشتن دیابت یا حساسیت انسولینی بعد از صبحانه میل شود.
۴. عسل و آب گرم
- نوشیدن آب گرم با عسل هنگام صبح باعث افزایش آب‌رسانی به بدن، تحریک متابولیسم، تحریک عملکرد کبد و کلیه‌ها و بهبود دفع سموم می‌شود.
- این روش ساده، به‌ویژه در کنار رژیم کم‌پروتئین(پروتیئن قرمز) و کم‌نمک، می‌تواند به بهبود سطح کراتینین کمک کند.
نحوه مصرف:
- یک لیوان آب ولرم + یک قاشق غذاخوری عسل طبیعی
- بهترین زمان: صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن (در صورت نداشت حساسیت انسولینی)
سیر برای کراتین بالا
سیر خام با مهار التهاب، کاهش استرس اکسیداتیو، بهبود جریان خون کلیوی باعث کاهش کراتین و بهبود عملکرد کلیه می‌شود. برای کاهش کراتین در صورت نداشتن فشارخون پایین، می‌توانید به مدت سه تا چهار هفته روزی یک تا دوحبه سیر له شده را میل کنید. اگر مشکل معده دارید، حتما سیر را به همراه عسل و زمانی که معده خالی نیست مصرف کنید
سبک زندگی مناسب برای کاهش کراتینین
- مصرف روزانه آب کافی (۱.۵ تا ۲ لیتر)
- ورزش سبک روزانه (مانند پیاده‌روی)
- خواب کافی و مدیریت استرس
- ترک سیگار و الکل
- اجتناب از مصرف خودسرانه داروها
- پروتئین گیاهی (مانند عدس، نخود، توفو)
- سبزیجات کم پتاسیم (کدو، خیار، فلفل دلمه‌ای)
- میوه‌های با پتاسیم پایین (سیب، انگور، توت)
ممنوعات کراتین بالا
- پروتئین حیوانی زیاد (گوشت قرمز، لبنیات پرچرب)
- نمک و غذاهای فرآوری‌شده
- الکل و نوشابه‌های گازدار
- مکمل‌های کراتین
- داروهای NSAID (مانند ایبوپروفن) بدون نظر پزشک
امیدواریم این محتوا برای شما مفید بوده باشد، دقت کنید در صورت مصرف هرگونه دمنوش و فراورده طبیعی ابتدا از نداشتن حساسیت به آن و نداشتن تداخلات دارویی مطمئن شوید همچنین همیشه در هر ترکیبی که نیاز به عسل بود از عسل طبیعی استفاده کرده و میزان مجاز مصرف آن را رعایت کنید.