اینستاگرام روستایی
اردیبهشت
آنتی اکسیدان های موجود در عسل طبیعی و خواص آنها
ما در بیشتر مطالبی که در مورد خواص عسل طبیعی منتشر کرده‌ایم از آنتی اکسیدان های عسل نام برده‌ایم و گفتیم که آنتی اکسیدان های عسل عملا مهمترین مواد موثره‌ی عسل هستند که بیشتر خواص عسل از آنها حاصل می‌شود، و در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی‌وعروقی، آلزایمر، انواع سرطان‌ها، مشکلات گوارشی و… این آنتی اکسیدان ها هستند که نقش اساسی را ایفا می‌کنند.
در این مطلب قصد داریم تا بیشتر با آنتی اکسیدان های عسل آشنا شویم و اصلا بفهمیم آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی در بدن دارد که باعث می‌شود بدن را از بروز بسیاری از ناراحتی ها و مشکلات مصون نگه دارد، و در ادامه به بررسی آنتی اکسیدان های عسل طبیعی و خواص آنها خواهیم پرداخت.
آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی به عهده دارد
قبل از اینکه با آنتی اکسیدان ها آشنا شویم ابتدا باید با یک عامل دیگر که آنتی اکسیدان ها به مقابله با آنها می‌پردازند آشنا شویم و آن هم رادیکال های آزاد هستند.
برای اینکه بحث در مورد آنتی اکسیدان ها و رادیکال های آزاد خیلی تخصصی نشود و برای مخاطبان این مطلب خسته کننده نباشد ما سعی می‌کنیم این موضوع را به ساده ترین شکل ممکن بیان کنیم تا به یک دید کلی نسبت به آنتی اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد برسیم.
به طور کلی بدن ما همواره میزبان انواع آنتی اکسیدان ها و همچنین رادیکال‌های آزاد است. بدن ما هم آنتی اکسیدان و هم رادیکال های آزاد را خودش تولید می‌کند و البته ممکن است آنها را از طریق مواد خارجی نیز جذب بدن کند.
بدن برای مبارزه با بسیاری از عفونت‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها، رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند. این رادیکال‌های آزاد بسیار واکنش‌پذیر هستند و با چسبیدن به عامل بیماری‌زا می‌توانند آنها را از بین ببرند. اما در عین حال همین رادیکال‌های آزاد اگر کنترل نشوند می‌تواند به خود بدن نیز آسیب برسانند تا جایی که باعث آسیب به DNA بدن و مرگ سلول‌ها و حتی بروز بعضی از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و پیری زودرس شوند.
همانطور که در تصویر بالا می‌بینید رادیکال آزاد یک الکترون کم دارد و هر راهی را امتحان می‌کند تا این یک الکترون را جبران کند، برای او مهم نیست این الکترون را از عامل بیماری‌زا دریافت کند یا سلول سالم، به همین دلیل زمانی که رادیکال آزاد می‌خواهد با سلول‌ها واکنش دهد آنتی اکسیدان وارد عمل می‌شود و با دادن یک الکترون به رادیکال آزاد آن را به یک مولکول بی‌خطر تبدیل می‌کند.
در نتیجه بدن نیاز دارد تا ضمن اینکه از فواید رادیکال‌های آزاد بهره ببرد به نحوی آنها را نیز کنترل کند و اینجاست که آنتی اکسیدان ها نقش مهم خود را ایفا می‌کنند و بدن با تولید آنها و یا تامین آنها از سایر مواد غذایی این رادیکال‌های آزاد را کنترل می‌کند و مانع آسیب رساندن آنها به بدن می‌شود.
چه موادی رادیکال های آزاد را افزایش می‌دهد
همانطور که گفتیم رادیکال های آزاد به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شوند اما سبک زندگی و عادت‌های غذایی نیز باعث ایجاد رادیکال های آزاد و استرس‌های اکسیداتیو می‌شود. موارد زیر برخی از مواردی هستند که باعث افزایش رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شوند.
- سیگار کشیدن
- بودن در معرض آلودگی هوا
- مصرف الکل
- قرارگرفتن در معرض سموم دفع آفات
- مصرف بیش از حد اسیدهای چرب اشباع نشده
- بودن بیش از حد زیر نور آفتاب
- عفونت‌های باکتریایی، قارچی و یا ویروسی
- مصرف بیش از حد آهن، منیزیم، مس و روی
- ورزش شدید و طولانی مدت که موجب آسیب بافتی می‌شود
چه موادی دارای آنتی اکسیدان هستند
به طوری کلی آنتی اکسیدان ها برای بقای تمام موجودات زنده ضروری هستند. چرا که حیات همه موجودات به نحوی به همین آنتی اکسیدان‌ها وابسته است تا در برابر استرس‌های اکسیداتیو آنها را محافظت کند.
در نتیجه آنتی اکسیدان ها در تمام غذاهای با منشاء گیاهی و حیوانی یافت می‌شود. چرا که همه موجوادت برای حفاظت از خود نیاز به آنتی اکسیدان‌ها دارند. و بدن انسان نیز برخی از آنها را تولید می‌کند و بعضی دیگر را از طریق مواد غذایی جذب می‌کند.
در حقیقت بدن ما و زندگی ما به مصرف برخی از آنتی اکسیدان‌ها بستگی دارد که از جمله‌ی آنها می‌توان به ویتامین C و ویتامین E و فلاونوئیدها اشاره کرد.
با این حال در مواد غذایی که روزانه مصرف می‌کنیم آنتی اکسیدان های غیر ضروری دیگری هم وجود دارند که اگر چه برای بدن ما ضروری نیستند اما نقش بسیار مهمی در سلامت عمومی بدن ما ایفا می‌کند. برخی از منابع آنتی اکسیدان عبارتند از
- عسل طبیعی و خام
- شکلات تلخ
- قهوه
- توت
- چای سبز
آنتی اکسیدان های موجود در عسل طبیعی و نقش آنها
آنتی اکسیدان های عسل را می‌توان به دو دسته‌ی آنتی اکسیدان‌های آنزیمی و آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی تقسیم بندی کرد.
آنتی اکسیدان آنزیمی عسل
مهمترین انتی اکسیدان آنزیمی عسل آنزیم کاتالاز است. همانطور که در مطلب آنزیم های موجود در عسل گفتیم. منشاء آنزیم کاتالاز زنبور عسل نیست. یعنی اینکه آنزیم کاتالاز از شهد گیاه وارد عسل می‌شود و زنبور عسل آن را تولید نمی‌کند به همین دلیل میزان آن بسیار وابسته به منبع شهد است و ممکن است در یک عسل بسیار زیاد باشد و در عسل دیگری اصلا وجود نداشته باشد.
وظیفه آنتی اکسیدان کاتالاز تسریع تجزیه پراکسید هیدروژن (H2O2) به آب و اکسیژن است. پراکسید هیدروژن یک مولکول بسیار فعال است که در صورت کنترل نشدن باعث ایجاد استرس‌های اکسیداتیو و در نتیجه‌ی آن تخریب و آسیب رساندن به سلول‌های بدن می‌شود.
کاتالاز با سرعت بخشیدن به تجزیه‌ی آن به آب و اکسیژن که مولکول‌های کم خطرتری هستند میزان این ماده را در بدن کنترل می‌کند.
آنتی اکسیدان‌های غیر آنزیمی عسل
بیشترین میزان آنتی اکسیدان های عسل را آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی تشکیل می‌دهند که مهمترین آنها آسکوربیک اسید (ویتامینC) و ترکیبات پلی فنولی هستند.
- آسکوربیک اسید (ویتامین C)
همانطور که در مطلب ویتامین های عسل بیان کردیم ویتامین C در بین ویتامین‌های عسل بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دهد.
ویتامین C یکی از مهمترین آنتی اکسیدان‌های موجود در طبیعت است که در بدن اغلب پستانداران به صورت خودکار تولید می‌شود اما در بدن انسان، میمون و خوکچه‌ی هندی این ویتامین تولید نمی‌شود و باید آن را از طریق مواد غذایی جذب کنند.
به طور کلی احتیاج روزانه یک فرد بالغ به این ویتامین چیزی بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم است که وجود آن باعث استقامت بدن در برابر امراض عفونی می‌شود.
کمبود این ویتامین باعث خرابی لثه‌ها، کم شدن استقامت مویرگ‌ها، کاهش استقامت بدن در برابر بیماری‌های عفونی، دیر التیام یافتن زخم‌ها، به تعویق افتادن ترمیم شکستگی استخوان‌ها، خستگی و بی‌حالی عمومی، کم خونی، اختلال در رشد و استخوانی شدن غضروف‌ها می‌شود.
از ویتامین C همچنین در صنایع غذایی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی برای نگهداری مواد و جلوگیری از اکسید شدن و خرابی آنها استفاده می‌کنند.
ترکیبات پلی فنولی
عمده فعالیت‌های آنتی اکسیدانی غیر آنزیمی عسل مربوط به ترکیبات پلی فنولی موجود در آن است. اگر چه میزان این ترکیبات در عسل بسیار کم و جزئی است اما همین مقادیر کم می‌تواند ضامن سلامتی ما باشد.
ترکیبات پلی فنولی عسل را با تقریب خوبی می‌توان به دو دسته اسیدهای فنولیک (اسید گالیک، اسید کافئیک، اسید فرولیک، اسید بزوئیک) و فلاونوئیدها (مدیستین، روتین، کوئورستین، کامپورل) دسته بندی کرد.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که رنگ عسل نیز یک فاکتور تاثیرگذار بر قدرت آنتی اکسیدانی عسل است به نحوی که عسل‌هایی که به طور طبیعی (نه با حرارت دادن) رنگ تیره‌تری دارند مثل عسل آویشن نسبت به عسل‌هایی که رنگ روشن‌تری دارند مثل عسل اقاقیا از خواص آنتی اکسیدانی بالاتری برخودار هستند.